Uszkodzenie niektórych obszarów mózgu może prowadzić do częściowej lub całkowitej utraty zdolności posługiwania się językiem i rozumienia mowy, czyli do afazji.
Symptomy związane z afazją i konsekwencje z nimi związane mogą być inne u każdego człowieka. Zróżnicowana jest także rehabilitacja neurologiczna.
Zgodnie z medyczną definicją, AFAZJA jest nabytym zaburzeniem funkcji mowy (komunikacji językowej), która wcześniej była prawidłowa. Może obejmować upośledzenie rozumienia mowy lub polegać na niemożności wyrażania słowami myśli i tworzenia słów. Afazji często towarzyszą zaburzenia w czynnościach pisania i czytania.
Afazja spowodowana jest uszkodzeniami w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Najczęstszą ich przyczyną są udary mózgu, ale mogą je wywołać także guzy, urazy, infekcje czy procesy neurodegeneracyjne. Istnieje kilka klasyfikacji określających typy afazji, które stworzyli naukowcy zajmujący się neuroanatomią, neurofizjologią, neuropsychologią i neurolingwistyką. Jedni za kryterium podziału uznali lokalizację urazu mózgu; inni bazują na typowych objawach klinicznych tego zaburzenia.
Przyjmuje się, że do głównych typów afazji należy afazja Broki (ruchowa) i afazja Wernickiego (czuciowa). Nazwy pochodzą od nazwisk badaczy z XIX wieku.
Paul Broca, francuski lekarz i antropolog oraz Karl Wernicke, niemiecki psychiatra i neurolog jako pierwsi rozróżnili dwa rodzaje zaburzeń funkcji mowy i wskazali obszary mózgu za nie odpowiedzialne.
Doświadczenia wielu ośrodków neurorehabilitacyjnych wskazują, że nawet w ciężkich postaciach afazji ruchowej może z czasem nastąpić daleko idąca poprawa funkcji mowy.
Z opracowań naukowych wynika, że w zespołach afazji czuciowej, nawet ciężkich, może nastąpić dość szybka, ale niepełna poprawa rozumienia mowy, natomiast zaburzenia w mówieniu utrzymują się zwykle długo i przypominają objawy afazji ruchowej. Przypadek każdego pacjenta jest inny i „czyste” postaci afazji występują rzadko.
Afazji ruchowej i czuciowej często towarzyszą zaburzenia o charakterze amnezji, kiedy pacjent nie może znaleźć właściwych słów do określenia przedmiotów i pojęć. Zaburzenia mowy mogą się nasilać pod wpływem zmęczenia, stresu, podniecenia, wzruszenia.
Rozpoznanie afazji następuje podczas interakcji słownej z pacjentem. Ocena deficytów mowy obejmuje mowę spontaniczną, nazywanie, powtarzanie, zrozumienie, produkcję mowy, czytanie i pisanie. Rokowania pacjentów z afazją zależą od wielu czynników. Istotna jest lokalizacja uszkodzenia mózgu, jego rozległość i dynamika powstawania, wiek pacjenta i ogólny stan jego zdrowia. Na proces zdrowienia wpływają m.in. wykształcenie i sposób używania języka przed afazją. Nie ma ustanowionego swoistego leczenia afazji. Dobre efekty w postaci poprawy zaburzeń mowy przynoszą zajęcia z logopedą.
O tym, że stopniowe przywracanie funkcji mowy po afazji jest możliwe świadczy wiele przypadków, ale jeden jest szczególny, bo dotyczy osoby, dla której posługiwanie się mową było istotą całego życia. Chodzi o pisarza i rysownika Sławomira Mrożka, który przeżył udar mózgu i doznał afazji w wieku 72 lat. W ramach terapii, za namową logopedy, postanowił napisać nową książkę. Pracował nad nią z mozołem przez 4 lata, stopniowo odzyskując pamięć i możliwość zapisywania swych myśli.
Mam nadzieję, że pomimo oddania książki do druku proces ten będzie postępował i coraz sprawniej będę posługiwał się językiem zarówno mówionym, jak i pisanym – podkreślił Mrożek we wstępie do opublikowanego w 2006 roku „Baltazara”. Książkę dedykował wszystkim osobom dotkniętym afazją…
Pakiet NEURO to 3 warianty rehabilitacji neurologicznej. Dobrany indywidualnie do pacjenta program, przywracając sprawność, pomaga wrócić do normalnego funkcjonowania jako członek rodziny i społeczności.
