Spirometria: przeciwwskazania
Badanie spirometryczne powoduje znaczny wzrost ciśnienia w klatce piersiowej, dlatego bezwględnym przeciwwskazaniem do jego wykonania jest:
- zdiagnozowany tętniak tętnicy mózgowej czy tętniak aorty,
- zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe,
- nadciśnienie tętnicze,
- dławica piersiowa,
- odma płuc,
- krwioplucie o niewyjaśnionej przyczynie,
- przebyta niedawno operacja okulistyczna,
- odwarstwienie siatkówki,
- przebyty niedawno zawał serca,
- przebyty niedawno udar mózgu.
Wymuszone wdechy i wydechy mogą powodować ból u osób po operacji chirurgicznej, szczególnie w obrębie klatki piersiowej czy jamy brzusznej. Zatem względnymi przeciwwskazaniami są dolegliwości bólowe, a także uporczywy, niekontrolowany kaszel, wymioty czy zawroty głowy.
Jak odczytać wynik spirometrii?
Wyniki spirometrii prezentowane są na monitorze zarówno w formie liczb, jak i w postaci graficznej. Spirogram zinterpretuje lekarz specjalista, oceniając m.in. takie parametry:
- VC – pojemność życiowa płuc, czyli największa objętość powietrza, jaką pacjent wydmuchuje z płuc po maksymalnym wdechu.
- FVC – natężona pojemność życiowa, czyli największa objętość powietrza, jaką pacjent może wydmuchać z płuc podczas maksymalnego, szybkiego wydechu.
- FEV1 – natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa, odpowiadająca objętości powietrza wydychanego w pierwszej sekundzie szybkiego wydechu.
- FEV1/VC – stosunek procentowy natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej do pojemności życiowej.
- IC – pojemność wdechowa, będąca maksymalną objętością powietrza jaką pacjent dostarcza do płuc w trakcie maksymalnego wdechu.
- TV – objętość oddechowa, czyli ilość powietrza wchodząca i wychodząca z płuc podczas normalnego, swobodnego oddychania.
- ERV – wydechowa objętość zapasowa, czyli objętość gazu oddechowego jaką można wydalić z płuc podczas maksymalnego wydechu.
- IRV – wdechowa objętość zapasowa, czyli ilość powietrza dostającego się do płuc w czasie maksymalnego wdechu wykonywanego na szczycie swobodnego wdechu.
Wynik spirometrii w formie wykresu prezentuje objętość wdychanego i wydychanego powietrza na osi poziomej, a przepływ na osi pionowej.
Spirometria – normy
O tym, jak wygląda prawidłowy wykres spirometrii i o czym świadczy zły wynik spirometrii powinien poinformować lekarz. Należy wstrzymać się z interpretacją na własną rękę, z uwagi na to, że wynik spirometrii powinien być rozpatrywany indywidualnie wraz z całościowym obrazem klinicznym prezentowanym przez pacjenta. Analizując wyniki spirometrii lekarz bierze pod uwagę:
- wiek pacjenta
- płeć pacjenta
- wzrost i wagę pacjenta
- dodatkowe informacje z wywiadu, wyniki badań
- choroby współistniejące czy obciążenia.
Normy spirometrii różnią się dla kobiet i mężczyzn, prawidłowy wynik spirometrii będzie też inny dla dziecka i osoby starszej. Lekarz wyjaśni także, ile wynoszą normy spirometrii podstawowej oraz z próbą rozkurczową.
Badanie pojemności płuc – normy
Podczas przeciętnego oddechu w spoczynku człowiek pobiera do płuc ok. 500 ml powietrza. Wielkość ta jest zależna od płci, wieku, budowy ciała, stopnia wytrenowania organizmu. Pojemność płuc to wskaźnik określający, ile powietrza może zmieścić się w płucach danej osoby.
Im głębszy może być oddech (czyli im większa pojemność płuc), tym więcej powietrza dostaje się do pęcherzyków płucnych i więcej tlenu dociera do krwi.
U przeciętnego mężczyzny pojemność płuc waha się pomiędzy 4,5-5 litrów, u kobiety około 3,2 litra. Uprawianie sportu znacząco wpływa na zwiększenie pojemności płuc. U sportowców jest ona o wiele wyższa niż przeciętnie i waha się pomiędzy 6 a 8 litrów.
Spirometria: jak się przygotować do badania?
Aby wyniki spirometrii były obiektywne i wiarygodne, pacjent powinien być odpowiednio przygotowany do badania. Nie należy:
- palić papierosów na min. 2 godziny przed badaniem (najlepiej jednak zaprzestać palenia dobę wcześniej),
- pić alkoholu, herbaty, kawy na min. 4 godziny przed badaniem,
- spożywać obfitych posiłków na min. 2 godziny przed badaniem,
- przyjmować leków wziewnych, o ile to możliwe.
Na badanie spirometrem należy założyć wygodne, niekrępujące ruchów ubranie, zrezygnować z krawatów, opiętej bielizny, poluzować pasek w spodniach. Na wizytę warto przyjść nieco wcześniej, by 15 minut przed badaniem odpocząć np. w poczekalni.
Jak wygląda badanie spirometrem?
Badanie spirometrem jest bezbolesne i trwa kilka minut. Wykonuje się je w pozycji siedzącej.
W pierwszej kolejności do komputera, połączonego ze spirometrem, wpisuje się wiek, wzrost, płeć i wagę pacjenta. Następnie nos pacjenta zaciskany jest klipsem, a pacjent wkłada ustnik głowicy spirometru do ust i oddycha, według poleceń prowadzącego badanie.
Badanie spirometryczne dzieli się na:
- badanie statyczneNajpierw oddech ma być spokojny, przez kilka wdechów i wydechów. Następnie pacjent wykonuje mocny, głęboki wydech, później szybki, najgłębszy wdech i zatrzymuje na chwilę oddech. Ponownie powraca do spokojnych wdechów i wydechów.
- badanie dynamicznePoczątkowo pacjent oddycha spokojnie, później wdycha jak największą ilość powietrza, a następnie jak najmocniej wydmuchuje powietrze, przynajmniej przez 6 sekund. Na końcu zaleca się powrót do spokojnych wdechów i wydechów.
Wykonuje się trzy próby bez przerw. Badanie spirometrem uznaje za wiarygodne, jeśli wyniki trzech prób są podobne.
